مقایسهی نقوش هنری موزاییکهای رومی و ساسانی (بر اساس موزاییکهای انتاکیه و بیشاپور)

هنر دورهی ساسانی از زیباترین هنرهای دورهی تاریخی است، هرچند برخی از عناصر هنری خود را از سایر ملل مجاور به عاریت گرفته است. موزاییک از هنرهای شاخص دورهی تاریخی یونان است و پیشینهی آن به چندین هزار سال قبل برمیگردد. در ایران و میانرودان نیز در محوطههایی چون گنجدره، اوروک و تپّه ربط، نشانههای ابتدایی این هنر بهصورت سنگفرش، کفرنگی، تزیینات دیواری و یا در مارلیک، در ساخت ظرف گلدانی شکل تزئینی به کار رفته است، بعدها در یونان و روم به صورت هنری شاخص و پیشرفته ریشه دواند و موزاییکهای زیبایی با نقوش گیاهی، اساطیری، تاریخی، الههها و... ساخته شد. در دوران ساسانی، بعد از پیروزی شاپور اوّل بر رومیان، این هنر در بیشاپور تجلّی یافت. صحنههای زیبایی با موضوع ایرانی ولی تکنیک رومی روی موزاییکها بهوجود آمد. موزاییکسازی در ایران و روم از نظر تکنیک ساخت، مشابه ولی از نظر موضوع، نوع استفاده و نقش تفاوت دارند. موزاییک رومی از قرن 2 میلادی شروع و اوج ساخت و پایان آن در قرن 5 و 6 میلادی است. صحنههای موزاییک ایرانی، بیشتر انسانی، صحنههای بزم و شادی است، در صورتیکه در موزاییککاری رومی، موضوعات متنوّعی را شامل میشود. ریشهی هنری پیشرفته و حرفهای این هنر در انتاکیه بوده است. در این مقاله، به تحلیل موضوعی و بررسی تطبیقی و مقایسهای نقوش و تأثیرات تنها نمونههای باقیمانده در قلمرو کنونی ایران با موزاییکهای انتاکیه به منظور شناخت ویژگیها و شباهتها و وجوه تمایز هنر ساسانی پرداخته شده است.